El mercantilismo informativo

La información, en tanto que valor económico, alteraba profundamente las leyes del capitalismo en la Sociedad de la información. J. Feather demostraba, frente a la ley de oferta y la demanda, cómo el valor de la información cuanto más accesible y pertinente sea12, un principio que ha pasado a conocerse como la ley Ruettgers. Por su parte, A. Cornellá ha registrado alguna de las nuevas leyes económicas que se esbozaban en un sistema que él denomina infonomía 13particularmente: la ley Metcalfe, por la que el valor de una red es proporcional al cuadrado del número de nodos incluidos en esa red, aun cuando a mayor número de nodos crecen directamente los problemas de accesibilidad, condicionando el valor (ley Lipman) ; la paradoja de Hayles, por la que a mayor complejidad de una red, crecen en razón directa las posibilidades de fallos, de modo que la red depende de la superposición de unas “capas” de infraestructura, cuya relevancia e importancia se hace tanto más invisible, cuanto más eficaces son. Se reconocen así los fundamentos de la “nueva economía”, la “e-economía” o la “economía del conocimiento”14, en la que las infraestructuras se unen a las infoestructuras, de modo que optimizan su rendimiento y valor, así como fomentan la competitividad mediante las “ideas”. Dos han sido los efectos más inmediatos de este mercantilismo:

a) La empresa red, cuya estructura organizativa es horizontal, como la red, formada por grupos de trabajo comunicados entre sí para el desempeño asociativo de tareas momentáneas y específicas 15. La empresa, mediante un sistema de comunicación digital sólido, coopera con una red de proveedores para la producción y otra de distribuidores para la comercialización. El comercio electrónico adquiere, por lo demás, tres tipologías: la venta directa (estilo Amazon.com), la subasta (estilo eBay), la fijación del precio por el consumidor (estilo Priceline). Naturalmente, ha cambiado radicalmente unaorganización empresarial donde las multinacionales se hacen menos competitivas, sustituidas por un modelo de gestión mediante los shareholders, que sustituyen el monopolio por el control de la cadena productiva por asociación cooperativa de agentes económicos.
b) Formación continua, por una nueva relación capital-trabajo. Se apunta una “brecha” laboral entre “trabajadores competentes” cuyo desempeño profesional implica un dominio experto de la información para la toma de decisiones, y unos “trabajadores capacitados”, hábiles en el manejo de herramientas informáticas, cuya actividad puede ser sustituida por el desarrollo tecnológico. En ambos casos, empero, la actividad laboral depende de la constante asimilación de las innovaciones mediante un aprendizaje permanente a lo largo de la vida. El modelo de desarrollo, pues, asume la existencia constante de un “paro técnico” por períodos necesarios para la formación, así como un modelo laboral flexible, atópico y ácrono, por cuanto los instrumentos digitales liberan de horarios y espacios fijos de trabajo.

O xornalismo busca a supervivencia

Nos últimos anos vense dando un debate sobre cal será o futuro do xornalismo. Como acabará a prensa? Que será dos xornalistas?... Preguntas ás que, sen tempo para atopar unha resposta, xa lles temos que facer fronte ante a evolución do mundo da comunicación.

Parece ser que o futuro xa chegou. Iso é o que expón Andrea Carcacía no seu artigo publicado para o suplemento Universidade de Galicia Hoxe. Afirma que Internet foi "o punto determinante" para os medios de comunicación, algo que podemos comprobar cada día, vendo como todos os xornais loitan pola hexemonía da rede.
No mesmo xornal tamén podemos ver a opinión de Karina Rivero, que se centra en rebatir a idea que se está a instaurar no mundo do xornalismo de que a prensa está practicamente morta. Resalta como elemento básico do triunfo da información na rede o feito de que os contidos sexan gratuitos, aínda que trata este mesmo factor para facer unha reflexión bastante acertada: "Acaso a prensa escrita vive das vendas dos xornais?". Para esta estudante o que está a pasar é un cambio, non unha desaparición, tanto da prensa, como dos xornalistas.
Andrea tamén reflexiona sobre o futuro dos artesáns da información, e móstranos algo de esperanza afirmando que "a figura do xornalista seguirá resultando imprescindible".
Atopámonos pois ante un futuro máis que inmediato no que tanto medios como xornalistas deben adaptarse ó cambio e evolucionar día a día como di Alberto Echaluce.

¿Cara onde imos?

Recén cumpridos os 22 anos, este mozo da Costa da Morte e apaixoado polos deportes está a punto de licenciarse e preséntase ante si un futuro bastante incerto. Sen moita opción no mundo laboral pola crise mundial que nos está afectando a todos, a mellor idea parece seguir formándose para estar o mellor preparado posible para cando nos chegue a oportunidade.
Algo parecido lle está a ocorrer ó xornalismo, afundido nunha crise propia ademais da mundial que fai que hoxe en día se cuestionen case todos os seus principios, onde parece que todo vale, a única saída posible é mellorar; traballar para ofrecer cada día algo mellor. Sexa na rede, onde agora é máis fácil ter éxito porque é o máis actual, pero tamén no resto de soportes, como a radio ou os xornais, que se van ter que esforzar para seguir tendo importancia na sociedade.
Teñen a solución nas súas mans, agora, e igual que todos os que estamos nunha situación similar, hai que decidir cara onde queremos ir e que queremos facer.

Recuperar a dignidade mirando ó futuro

Dous estudantes que están a punto de licenciarse falan da situación actual do xornalismo e como ven os próximos anos dunha profesión que se atopa en constante evolución, xa que é a única forma de supervivencia.

Dúas visións diferentes pero un só futuro, o xornalismo dixital. Déborah Castro e Duarte Romero dan a súa visión particular sobre o camiño que debe seguir o xornalismo no suplemento Universidade de Galicia Hoxe. Aínda así, os dous expresan unha visión diferente da situación actual dos informadores. Déborah explica a pobre situación da profesión, á que chega a calificar de "enferma de gravidade", destacando a precariedade laboral e o intrusismo como os seus maiores problemas. Duarte, pola súa parte, céntrase no momento de cambio que está vivindo o xornalismo e os xornalistas coa consolidación dos medios dixitais. O mozo de Narón aposta pola creación dunha nova linguaxe para facer xornalismo e non limitarse a unha simple "envorcadura na rede dos contidos en papel". E parece que non perde un tempo, xa que dende hai uns anos escribe un blog onde plasma os seus pensamentos e máis recentemente colabora co Cartafol da USC.
O que si nos queda claro é que o xornalismo necesita un cambio, tanto a profesión, actualmente moi desprestixiada, como na súa linguaxe. Déborah aporta unha solución, en principio, “sinxela”. Di que son os propios xornalistas os que teñen que recuperar a “dignidade da profesión” que para ela, e tomando unha frase do gran García Márquez, “é o mellor oficio do mundo”.